Każda kobieta, która spodziewa się dziecka, powinna wykonać szereg obowiązkowych badań w ciąży. Morfologia, badanie ogólne moczu, pomiar ciśnienia tętniczego, badania prenatalne - to tylko kilka ważnych badań, pozwalających monitorować rozwój płodu oraz stan zdrowia przyszłej mamy. Jakie badania w ciąży trzeba wykonać i kiedy? Spis treści Badania ciążowe przed 10. tygodniem ciąży Badania prenatalne w ciąży - kiedy się robi? Badania do wykonania pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży Badania do wykonania pomiędzy 15. a 26. tygodniem ciąży Badania do wykonania pomiędzy 27. a 37. tygodniem ciąży Badania do porodu Badania ciążowe przed 10. tygodniem ciąży Ciąża to wyjątkowy czas, pełen zadań do wykonania. Trzeba naszykować kącik dla maluszka, skompletować wyprawkę - w tym pomogą kosmetyki dla niemowląt z Niezbędnika Młodej Mamy - a także wykonać mnóstwo badań dodatkowych. Lekarz zleca je podczas każdej wizyty odbywanej podczas tych niezwykłych 9 miesięcy. W pierwszych tygodniach ciąży do laboratorium diagnostycznego trzeba wybrać się kilkukrotnie. Najpierw, aby potwierdzić ciążę, wykonuje się badanie z krwi określające poziom hormonu gonadotropiny kosmówkowej (beta HCG). Stężenie beta HCG na początku ciąży jest niskie, jednak z dnia na dzień sukcesywnie wzrasta, a w ciągu kolejnych 48 godzin powinno podwoić swoją wartość. Pierwsze badania w ciąży to również: badanie ginekologiczne, cytologia (o ile wymaz nie był pobrany w przeciągu ostatniego pół roku), badanie piersi (gruczołów sutkowych), pomiar wzrostu i masy ciała, pomiar ciśnienia krwi. Po potwierdzeniu radosnej nowiny pacjentka otrzymuje Kartę Prowadzenia Ciąży. To dokument obowiązkowo wydawany wszystkim ciężarnym, jednak ma niejednolity wzór Dlatego nie martw się, jeśli zauważysz, że siostra czy koleżanka mają zupełnie inne kart ciąży niż Ty. Ważniejsze od tego są wpisywane dane. Podczas kolejnych wizyt kontrolnych lekarz będzie zapełniał poszczególne rubryki wynikami zleconych badań ciążowych. Wśród nich jest morfologia krwi i badanie ogólne moczu, które w ciąży wykonuje się regularnie, mniej więcej co miesiąc. A oprócz nich trzeba wykonać także inne obowiązkowe badania. Przed ukończeniem 10. tygodnia ciąży zlecane jest: badanie na grupę krwi, badanie przeciwciał odpornościowych do antygenu krwinek czerwonych (to pozwala wykluczyć konflikt serologiczny), badanie stężenia glukozy we krwi na czczo, badanie w kierunku kiły (VDRL), badanie na HIV i HCV, testy wykrywające przeciwciała IgM i IgG różyczki i toksoplazmozy, oznaczenie TSH (hormon tarczycy), kontrola stomatologiczna. Pomiędzy 5. a 10 tygodniem ciąży zwykle odbywa się też pierwsze badanie USG, podczas którego lekarz potwierdza obecność pęcherzyka ciążowego. USG to jedno z tych badań w ciąży, które powtarza się kilkukrotnie, w tym w zakresie diagnostyki prenatalnej. Badania prenatalne w ciąży - kiedy się robi? Badania prenatalne dzielą się na nieinwazyjne oraz inwazyjne. Nieinwazyjne wykonuje się w pierwszej kolejności, a gdy ich wyniki będą niepomyślne, rozszerza się diagnostykę o amniopunkcję, biopsję trofoblastu albo kordocentezę. Nieinwazyjne badania prenatalne to badanie ultrasonograficzne, badanie biochemiczne (beta-HCG i PAPPA) oraz wolne płodowe DNA płodu, które wykonuje się w określonym terminie. Za ich pomocą ocenia się ryzyko wystąpienia aberracji chromosomowych. Ryzyko urodzenia dziecka z wadą wrodzoną wzrasta wraz z wiekiem matki. Dlatego dziś, kiedy coraz później zapada decyzja o macierzyństwie, znaczenie badań prenatalnych jest nieocenione. W ramach rządowego programu każda ciężarna powyżej 35. roku życia ma zagwarantowany dostęp do diagnostyki prenatalnej. Ponadto badania genetyczne w ciąży wykonuje się gdy: w poprzedniej ciąży wystąpiły aberracje chromosomowe u płodu, u jednego z rodziców dziecka wykryto strukturalną aberracji chromosomowych, istnieje ryzyko urodzenia dziecka z wadą uwarunkowaną genetycznie lub wieloczynnikową, badanie USG i badania biochemiczne wykryły nieprawidłowości podnoszące ryzyko wystąpienia aberracji chromosomowej lub wady płodu. Badania do wykonania pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży Pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży (czyli ukończonym 13 tygodniem ciąży) wykonuje się pierwsze badanie prenatalne. W jego trakcie ocenia się anatomię płodu, przezierność karkową, obecność lub brak kości nosowej, czynność pracy serca. W tym czasie zlecane są również badania biochemiczne, określające jednocześnie poziom hormonów i białek ciążowych w surowicy krwi matki. To tzw. test podwójny (PAPP A+beta HCG). Od 2018 roku nowym standardem w opiece okołoporodowej są badania oceniające ryzyko wystąpienia depresji u ciężarnej. W tym celu lekarz przeprowadza ankietę albo wywiad, których wyniki pozwalają oszacować, w jakim stopniu kobieta narażona jest na wystąpienie zaburzeń psychicznych. Niestety takie problemy dotykają wielu ciężarnych, a wiele z nich zmaga się z depresją w osamotnieniu, co przekłada się nie tylko na relacje z dzieckiem, lecz również stan zdrowia kobiety. Takie badanie wykonuje się trzykrotnie, w I i III trymestrze ciąży oraz w okresie połogu. Badania do wykonania pomiędzy 15. a 26. tygodniem ciąży W tym czasie oprócz rutynowo zlecanej morfologii i posiewu moczu, wykonuje się także biocenozę pochwy. W tym celu pobiera się wymaz do oceny mikroflory bakteryjnej oraz rozpoznania ewentualnych stanów zapalnych czy infekcji intymnych. Kobieta ciężarna jest szczególnie podatna na wystąpienie zakażeń dróg rodnych, które mogą negatywnie wpływać na rozwój płodu. Pomiędzy 18. a 24. tygodniem ciąży (ukończonym 23. tygodniem ciąży) wykonuje się drugie badanie USG. Anatomię płodu ocenia się najczęściej przez powłoki brzuszne. Podczas badania ocenia się biometrię płodu i określa szacunkową wagę dziecka, a także ocenia budowę głowy, twarzy, mózgu, rdzenia kręgowego, kończyn, a także narządów układu oddechowego i pokarmowego. Bardzo ważne jest zbadanie czynności serca płodu. Dodatkowo monitoruje się ilość wód płodowych. II trymestr to także czas na inne badania: test obciążenia glukozą, obecność przeciwciał w kierunku toksoplazmozy (gdy w I trymestrze wynik był ujemny), przeciwciała odpornościowe do antygenu krwinek czerwonych (u kobiet z Rh-). Badania do wykonania pomiędzy 27. a 37. tygodniem ciąży Podczas wizyty kontrolnej lekarz ocenia wymiary miednicy kostnej. To proste badanie, które wykonuje się przy pomocy miednicomierza, aby potwierdzić, że poród może odbyć się drogami natury. W trakcie wywiadu ginekolog może spytać, kiedy kobieta poczuła pierwsze ruchy płodu. W przypadku gdy występują wskazania wykonuje badanie KTG, które rejestruje czynność serca płodu oraz czynność skurczową macicy. Ponadto przeprowadza kolejną ocenę ryzyka wystąpienia depresji u ciężarnej oraz zleca następujące badania z krwi do wykonania przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży, antygen HBs (w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu B), GBS (w kierunki zakażenia paciorkowcem grupy B), HIV, VDRL, HCV. Badania do porodu Ciążę od 37. tygodnia uznaje się za donoszoną i jeśli rozpocznie się akcja porodowa, dziecko urodzi się o czasie, nawet jeśli nie pokryje się to z terminem wyznaczonym przez lekarza. Pod koniec III trymestru trzeba wykonać morfologię i ogólne badanie moczu, a także kontrolne USG. KTG w ciąży fizjologicznej wykonuje się w terminie porodu. Jeśli poród nie następuje samoistnie do 40-42. tygodnia, przeważnie pacjentka jest kierowana na oddział położniczy. lek. Marta Dąbrowska Źródła: Program badań prenatalnych, [dostęp
Szanowna Pani, Niestety, prawo polskie nie dopuszcza przerwań ciąży z powodu złej sytuacji materialnej lub rodzinnej. Ciąża może być usunięta tylko w razie wykrycia wady płodu, która uniemożliwia mu przeżycie po urodzeniu lub jeśli ciąża jest wynikiem czynu karalnego, np. gwałtu. Badania prenatalne nie dają 100% pewności, czy USG w ciąży to badanie obowiązkowe i powinno być wykonane minimum 3-krotnie. Czy to oznacza, że lekarz nie może wykonać więcej USG? Kiedy jest wskazanie do częstszych kontroli za pomocą aparatu obrazowego? W których miesiącach USG jest konieczne? Wyjaśniamy. USG w ciąży – po co je wykonywać? Jeszcze nie tak dawno (w czasach, gdy rodziły nasze mamy) pomysł podglądania dziecka w brzuchu był traktowany jako czysta fantazja. Dziś jednak USG jest na porządku dziennym i przeprowadza się je kilkakrotnie, a nawet częściej, u każdej kobiety w ciąży. W jakim celu wykonuje się to badanie? Przede wszystkim służy ono rozpoznaniu rozwoju ciąży, rozwoju płodu, stanu łożyska czy wykryciu ewentualnych nieprawidłowości. Jeśli podczas USG wykryte zostaną wady lub choroby, lekarz kieruje pacjentkę do specjalistycznego ośrodka, gdzie przeprowadzana jest dalsza diagnostyka i podejmuje się plan leczenia, a także plan postępowania po narodzinach (np. daje to możliwość rodzenia w ośrodku, który specjalizuje się w leczeniu danej wady, dzięki czemu dziecko już od pierwszych chwil na świecie zyska profesjonalną, najlepszą opiekę, co da mu więcej szans na wyleczenie). Jeżeli wady są bardzo poważne, może powstać możliwość podjęcia decyzji na temat dalszej kontynuacji ciąży. Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, w ciąży należy wykonać 3 badania USG, a zakres każdego z nich jest inny. Ponadto zaleca się dodatkowe badania USG w zależności od indywidualnej sytuacji kobiety. Czy USG może szkodzić w ciąży? Obecnie nie istnieją żadne badania, które potwierdzałyby, że USG wpływa niekorzystnie na rozwój ciąży i płodu. Jedynym wyjątkiem mogą być zbyt częste i zbyt długie ekspozycje na USG techniką dopplerowską (podczas tego badania wzrost temperatury jest większy), jednak tego typu USG raczej nie wykonuje się w ciąży – ewentualnie na jej początku podczas pierwszego badania (do 11-12 tygodnia), a później lekarz wykonuje USG przez brzuch. Więcej na temat szkodliwości USG w ciąży pisaliśmy w osobnym artykule. Jeśli zatem istnieją medyczne wskazania do dodatkowych badań USG w ciąży, należy je wykonywać tak często, jak jest to potrzebne. Tym bardziej, że USG jest nieinwazyjne i naprawdę bezpieczne, a co najważniejsze, nierzadko RATUJE życie dziecka, ponieważ pozwala wykryć wiele nieprawidłowości i podjąć skutecznie działania terapeutyczne. Kalendarz badań USG w ciąży Poniżej przedstawiamy kolejność badań USG w ciąży. Każde z nich służy rozpoznaniu prawidłowego rozwoju płodu czy też wykryciu ewentualnych wad/nieprawidłowości w rozwoju ciąży lub płodu. 1. USG do 10 tygodnia ciąży – potwierdzenie ciąży Tego badania nie ma w ogólnych wytycznych opieki okołoporodowej, jednak stanowi ono standard w wielu gabinetach. Jego wykonanie rekomenduje ponadto Sekcja Ultrasonografii PTG. Jest ono pierwszym badaniem, które ma potwierdzić ciążę po wyniku dodatnim z testu ciążowego i ewentualnie badania beta-hcg. Do 10 tygodnia USG wykonuje się sondą dopochwową. Celem badania jest: potwierdzenie lub wykluczenie ciąży, określenie lokalizacji ciąży (czy nie doszło do ciąży pozamacicznej), określenie obecności i lokalizacji pęcherzyka ciążowego, sprawdzenie długości zarodka oraz czynności serca, sprawdzenie ilości zarodków, kosmówek i owodni, sprawdzenie obecności pęcherzyka żółtkowego, sprawdzenie stanu macicy oraz szyjki macicy (ich kształt, wielkość, budowa, występowanie mięśniaków czy innych wad itd.), a także lokalizacji i struktury jajników i jajowodów. Czego możemy się dowiedzieć z badania? Przede wszystkim tego, czy doszło do ciąży, czy jest ona prawidłowo zlokalizowana (ciąża pozamaciczna może bowiem stanowić poważne zagrożenie dla życia kobiety), a także czy jest pojedyncza, czy mnoga. 2. USG między 11 a 14 tygodniem ciąży – ryzyko wad Badanie między 11 a 14 tygodniem ciąży wykonuje się w celu rozpoznania ewentualnych wad – jest to tzw. pierwsze badanie prenatalne lub badanie genetyczne (badanie prenatalne I trymestru). Przeprowadza się je już za pomocą głowicy przezbrzusznej, a nie dopochwowej (chyba że występuje znaczna otyłość – wówczas może się okazać, że konieczne jest użycie sondy dopochwowej). Podczas USG lekarz sprawdza długość ciemieniowo-siedzeniową – powinna ona mieścić się między 45 a 84 mm. Celem tego badania jest przede wszystkim ocena narządów płodu, a także ocena ryzyka wystąpienia różnych chorób powstających w wyniku wad chromosomalnych. Mowa o zespole Edwardsa, Patau czy Downa. Ponadto ocenia się wiek ciążowy i wyznacza się termin porodu z USG (ten termin później bierze się za wyznacznik aż do końca ciąży). Lekarz sprawdza, czy ciąża jest prawidłowa, oceniając jej wiek (można ją ocenić z dokładnością do 10 dni), budowę anatomiczną płodu, a także budowę zewnętrzną (sprawdza się CRL, tułów, głowę, kończyny, mózg, żołądek, serce, kręgosłup, pęcherz moczowy). Istotne w tym miejscu jest badanie serca płodu – określa się jego budowę, lokalizację, a także prawidłowość pracy (powinno występować od 150 do 170 uderzeń na minutę). Istotny jest ponadto parametr określający przezierność fałdu karkowego. Jeżeli szerokość jest duża, może to wskazywać na chorobę (np. zespół Downa, choroby serca, choroby innych narządów). Sprawdza się ponadto obecność kości nosowej (brak wskazuje na zespół Downa), przepływy krwi w przewodzie żylnym (nieprawidłowe przepływy są charakterystyczne dla wad serca lub zespołów genetycznych). Wyniki badania prenatalnego USG pierwszego trymestru określają statystyczne prawdopodobieństwo, że wystąpią powyżej wypisane choroby. Do określania wyniku brany jest również wiek matki – im jest on wyższy, tym większe ryzyko, że wspomniane wady się pojawią. Badanie jednak nigdy nie daje 100% gwarancji, że dziecko będzie całkowicie zdrowe. 3. USG między 18 a 22 tygodniem ciąży – przepływy, badanie serca, wady Między 18 a 22 tygodniem ciąży często wykonuje się badanie kardiologiczne płodu, którego celem jest określenie budowy serca i wykrycie ewentualnych wad (np. wad zastawek czy wad rytmu). To jednak dodatkowe badanie i nie musi być wykonywane w prawidłowej ciąży. Dodatkowym badaniem jest też USG dopplerowskie (wykonuje się je w drugim lub trzecim trymestrze), gdy ciąża nie przebiega prawidłowo – np. jest nadciśnienie tętnicze lub hipotrofia płodu. Wykonuje się wówczas ocenę przepływów krwi z naczyniach (i na tej podstawie wnioskuje się, czy łożysko pracuje dobrze i czy płód jest odpowiednio dotleniony). Między 18 a 22 tygodniem ciąży powinno się wykonać tzw. drugie badanie prenatalne (badanie genetyczne drugiego trymestru) – trzeba je przeprowadzić u każdej ciężarnej (niezależnie od tego, czy ciąża jest prawidłowa, czy powikłana). Celem jest dokonanie oceny anatomii płodu pod kątem wad wrodzonych. Ponadto określa się przybliżony wiek ciąży i masę płodu. Ocenie podlega mózg, twarz (pod kątem rozszczepu górnej wargi), szyja, czaszka, płuca, żebra, serce, żołądek, nerki, pęcherz moczowy, jelita kręgosłup, dłonie i stopy. Podczas tego badania zwykle rodzice dowiadują się także o płci dziecka. Lekarz ocena ponadto położenie łożyska, ilości wód płodowych (czy jest ich wystarczająco), a także szyjkę macicy. Badanie pozwala odpowiedzieć na wiele ważnych pytań, np. czy dziecko rośnie prawidłowo, czy nie ma różnych wad (np. wad serca i innych chorób), czy występuje mało- lub wielowodzie, czy szyjka macicy jest zamknięta. W badaniu określony zostanie także wiek ciąży i masa płodu, jednak są to wartości przybliżone (wiek ciąży można oszacować z dokładnością ok. 2-3 tygodnie). 4. USG między 28 a 32 tygodniem ciąży – potwierdzenie To tzw. trzecie badanie prenatalne (badanie genetyczne trzeciego trymestru), które również jest obowiązkowe dla wszystkich ciężarnych. Celem badania jest głównie ocena rozwoju płodu, jego położenia, położenia łożyska w stosunku do szyjki macicy, ilość płynu owodniowego, stan szyjki macicy, pozycję płodu (czy dziecko jest odwrócone główkowo czy w inny sposób – ale oczywiście położenie dziecka na tym etapie może jeszcze ulec zmianie). Wyniki z tego badania dają nam zatem informacje na temat tego, czy wszystko jest w porządku z dzieckiem, czy nie ma nieprawidłowości – np. przodującego łożyska. Również można określić wagę płodu i wiek ciąży, ale tak jak wcześniej, są to dane przybliżone, niedokładne. Czy wszystkie USG w ciąży są darmowe? Kobiety w ciąży są objęte opieką medyczną na koszt państwa w każdym przypadku – nawet wtedy, gdy nie są nigdzie ubezpieczone. Ciężarne mogą więc skorzystać z pakietu wizyt u ginekologa, a także badań (np. morfologia krwi czy badanie moczu) oraz oczywiście z porodu w szpitalu. Ważne jest jednak, aby lekarz miał kontrakt z NFZ, aby rzeczywiście wizyty u niego oraz skierowania na badania były refundowane. Jeżeli prowadzimy ciążę nie na NFZ, tylko prywatnie (płacimy za wizyty u ginekologa), wówczas również badania z krwi czy z moczu (wszystkie badania laboratoryjne) są odpłatne. Również wizyta z badaniem USG jest wówczas droższa od standardowej. W przypadku prowadzenia ciąży na NFZ, wszystkie badania USG oraz wszystkie badania laboratoryjne zlecone przez lekarza są bezpłatne. Wyjątkiem są tzw. badania USG genetyczne 3D i 4D połączone z testami – te są bezpłatne dla kobiet po 35. roku życia (występuje wówczas wyższe ryzyko wystąpienia wad genetycznych), a wcześniej są niestety płatne. Z drugiej strony zwykłe badanie prenatalne (bez testów genetycznych z krwi – samo USG na standardowym sprzęcie 2D) jest darmowe dla wszystkich kobiet i nie trzeba wykonywać 3D lub 4D oraz testów z krwi, jeżeli nie ma do tego wskazań – wystarczające mogą okazać się zwykłe badania USG u lekarza prowadzącego na standardowym sprzęcie. Poza powyżej opisanymi badaniami, lekarz może zalecić dodatkowe badania. Bardzo często praktykuje się badania co wizytę – czyli średnio co miesiąc, a pod koniec ciąży co tydzień-dwa. Jest to praktykowane zarówno u lekarzy przyjmujących prywatnie (chociaż to zależy od funduszy pacjentki – czy zgadza się na wyższy koszt wizyty, z powodu wykonania USG), jak i na fundusz NFZ. Cytologia w ciąży wygląda tak samo jak ta, którą wykonuje się u kobiet nieciężarnych. Polega na pobraniu komórek z pochwowej części szyjki macicy. Badanie wykonuje się na fotelu ginekologicznym: lekarz umieszcza w pochwie wziernik, a następnie pobiera materiał za pomocą małej szczoteczki czy szpatułki. Pobrane komórkiW kalendarzu badań w ciąży, który jest opracowany na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie Standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej, wpisane są różne procedury, zarówno obowiązkowe, jak i zalecane. Składa się on z wielu etapów, które są wyznaczane i ograniczane przez ramy czasowe kolejnych tygodni ciąży. Badania obowiązkowe powinna mieć wykonane każda przyszła mama. Są konieczne, ponieważ umożliwiają wykrycie możliwych zagrożeń prawidłowego przebiegu ciąży i odpowiednie przeciwdziałanie ich negatywnym skutkom. Badania zalecane to testy specjalistyczne, rekomendowane dla określonych grup kobiet ciężarnych (są związane z indywidualnym ryzykiem zakażenia czy predyspozycjami). Ale to nie wszystko. W trakcie ciąży, gdy wyniki badań są nieprawidłowe, kobieta musi poddać się dalszym bardziej, szczegółowym badaniom. Tak jest między innymi w przypadku nieprawidłowego wyniku testu PAPP-A czy testu obciążenia glukozą. Pamiętaj, że przestrzeganie harmonogramu jest ważne, ponieważ dzięki temu ginekolog prowadzący ciążę sprawuje nad wami opiekę, a i ma dostęp do kompleksowej historii ciąży. Jakie badania wykonać w ciąży?Zgodnie z zaleceniami specjalistów wykonuje się następujące badania Morfologia krwi matki Morfologia krwi to jedno z podstawowych i najczęściej przeprowadzanych laboratoryjnych badań w ciąży. Przyszłe mamy wykonują najczęściej, bo co miesiąc. Jest ono ważne, ponieważ wyniki dostarczają nie tylko wielu cennych informacji o stanie zdrowia matki, ale mogą też wskazywać na przyczyny chorób, niedoborów czy niepokojących stanów (np. anemii, infekcji, ospałości czy małopłytkowości lub innych zaburzeń hematologicznych, które mogą się pojawić w trakcie przebiegu ciąży). Dzięki wykonywanym regularnie badaniom lekarz jest w stanie kontrolować zarówno stan zdrowia mamy, jak i dziecka, a i wcześnie interweniować w przypadku, gdy dzieje się coś niepokojącego. Trzeba pamiętać, że wyniki badania krwi kobiet w ciąży mogą nieco odbiegać od normy, dlatego najlepiej, by interpretował je lekarz. W morfologii krwi oceniana jest: ilość krwinek czerwonych (RBC), poziom hematokrytu (Hct), wielkość/objętość krwinek czerwonych (MCV), średnia masa hemoglobiny w erytrocycie (MCH) i stężenie hemoglobiny w erytrocycie (MCHC), ilość płytek krwi (PLT), ilość białych krwinek (WBC) oraz poziom hemoglobiny (Hgb). Badanie ogólne moczu Badanie ogólne moczu to proste, ale niezwykle ważne badanie, które daje obraz funkcjonowania układu moczowego. Pozwala kontrolować, czy nie doszło do zakażenia układu moczowego w ciąży (zwłaszcza, ze wiele infekcji przebiega bezobjawowo), ale i pozwala na szybką diagnozę w przypadku wielu chorób, np. gestozy (białko w moczu), cukrzycy (cukier w moczu). W ciąży należy wykonywać je regularnie. Badanie moczu jest ważne, choćby z tego względu, że nieleczona infekcja może prowadzić do przedwczesnego porodu (w przypadku podejrzenia infekcji lekarz zleca posiew bądź przepisuje odpowiedni leki). Badanie poziomu glukozy Badanie poziomu glukozy u ciężarnych wykonuje się na początku ciąży. Jeśli wynik jest prawidłowy, pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży przeprowadza się test tolerancji glukozy. Celem badania jest wykluczenie cukrzycy ciężarnych, która jest czynnikiem podnoszącym ryzyko pojawienia się powikłań w trakcie porodu. Wczesna identyfikacja kobiet zagrożonych cukrzycą ciężarnych pozwala na wprowadzenie odpowiedniej diety i profilaktyki, która może uchronić je przed rozwojem choroby. Badanie ultrasonograficzne (USG) USG, czyli badanie ultrasonograficzne to jedno z najczęściej wykonywanych badań diagnostycznych. Dzięki niemu lekarz jest w stanie wykryć nieprawidłowości u rozwijającego się w łonie matki dziecka i skierować mamę na konsultacje, w celu dalszej diagnostyki. Badanie ultrasonograficzne, zgodne z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP), wykonuje się kilka, zazwyczaj trzy razy. Dodatkowe badania zleca się, gdy istnieją konkretne wskazania kliniczne. W myśl obowiązującego rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia w sprawie Standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej podczas ciąży każda kobieta powinna mieć wykonane obowiązkowo badania ultrasonograficzne przez powłoki brzuszne: pomiędzy 11 a 14 tygodniem ciąży (USG połówkowe), pomiędzy 18 a 22 tygodniem ciąży, pomiędzy 28 a 32 tygodniem ciąży. Jeśli ciąża trwa dłużej niż 40 tygodni, obowiązkowe jest przeprowadzenie kolejnego badania. Badaniem USG nieobowiązkowym w początkowym okresie ciąży jest badanie ultrasonograficzne. Wykonuje się je ze wskazań lekarskich sondą dopochwową. Jego celem jest potwierdzenie lokalizacji jaja płodowego i wykluczenie ciąży pozamacicznej. Odczyn Coombsa Przeciwciała odpornościowe antyRh - odczyn Coombsa to badanie, które ma na celu ustalenie, czy we krwi matki występują przeciwciała przeciwko antygenom krwinek czerwonych (ocena ryzyka wystąpienia konfliktu serologicznego między matką a dzieckiem). Badanie wykonuje się na początku ciąży. Jeśli nie stwierdza przeciwciał anty-Rh, test należy powtórzyć pomiędzy 28. a 30. tygodniem ciąży. Jeśli pierwsze badanie wykazało obecność przeciwciał anty-Rh, trzeba określić ich rodzaj i poziom. Odczyn Wassermanna WR (odczyn Wassermanna) to badanie w kierunku kiły, choroby przenoszonej drogą płciowa, która może prowadzić do poważnych powikłań ciąży, a nawet śmierci dziecka. Badanie przeprowadza się w 1. I 3. trymestrze ciąży. Posiew wymazu z pochwy i odbytu w kierunku paciorkowców β-hemolizujących ma na celu stwierdzenie, czy przyszła mama jest nosicielką bakterii z gatunku paciorkowców β-hemolizujących. Ich obecność może być niebezpieczna dla dziecka. Gdy posiew wykaże obecność bakterii, konieczna będzie antybiotykoterapia wdrożona podczas porodu. Badania w kierunku kiły, HIV, HCV, HBV (antygen HBs), toksoplazmozy i różyczki służą wykryciu we krwi matki specyficznych przeciwciał, które wskazują na toczącą się u niej lub przebytą niegdyś infekcję. Wczesne wykrycie zakażenia i wprowadzenie leczenia i profilaktyki zmniejsza ryzyko zarażenia się dziecka, chroni je przed powikłaniami. To ważne. Choroby są niebezpieczne, a bardzo często przebiegają bezobjawowo. Badanie ogólne moczu Badanie ogólne moczu służy ocenie funkcji nerek i wykrywaniu ewentualnych infekcji układu moczowego. Może wskazywać na nie obecność cukru, białka lub nieprawidłowych osadów w moczu. Pozostałe badania w ciąży Pozostałe badania w ciąży to: oznaczenie poziomu TSH pozwala na rozpoznanie chorób tarczycy, które mogą stanowić zagrożenie dla prawidłowego przebiegu ciąży, HBs – badanie w kierunku WZW typu B, badanie HCV – badanie w kierunku WZW typu C, badanie tętna płodu – jeśli tętno utrzymuje się w normie, świadczy o prawidłowym rozwoju płodu, natomiast odchylenia mogą oznaczać zaburzenia i powinno być diagnozowane. KTG (kardiotokografia) - to monitorowanie akcji serca płodu i zapis czynności skurczowej mięśnia macicy, Badanie wykonuje się w 3. trymestrze ciąży, pozwala wcześnie wykryć sytuacje zagrożenia życia płodu. Badania prenatalne w ciąży Nieinwazyjne badania prenatalne to między innymi: Badanie ultrasonograficzne (USG). Jednym z głównych celów badania wykonywanego pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży jest ocena ryzyka wystąpienia najczęstszych wad genetycznych, tj. zespołu Downa (trisomii 21), zespołu Edwardsa (trisomii 18) i zespołu Pataua (trisomii 13); Test złożony: składowe tego badania to wywiad lekarski, dane uzyskane z badania USG oraz z badania stężenia hormonu beta-hCG i białka PAPP-A we krwi matki. Gdy badania nieinwazyjne nie dają jasnych rezultatów lub oszacowane w nich ryzyko wystąpienia wady płodu jest wysokie, proponowane są procedury inwazyjne (inwazyjne badania prenatalne), takie jak: Amniopunkcja: jest najczęściej wykonywanym inwazyjnym badaniem prenatalnym. Zabieg polega na zbadaniu próbki wód płodowych, którą pobiera się przez powłoki brzuszne pod kontrolą USG. Amniopunkcję zazwyczaj wykonuje się pomiędzy 16. a 18. tygodniem. W 0,1–1% przypadków po zabiegu mogą wystąpić powikłania, w tym poronienie. Biopsja kosmówki (biopsja trofoblastu, CVS): polega na zbadaniu komórek łożyska. Są one pobierane przezpochwowo lub przezbrzusznie pod kontrolą USG. Badanie można wykonać od 11. tygodnia ciąży. Powikłania po biopsji kosmówki pojawiają się w 0,1–1% przypadków. Kordocenteza: ta procedura przeprowadzana jest najrzadziej. Wykonuje się ją po 18. tygodniu ciąży. Polega na pobraniu krwi z żyły pępowinowej pod kontrolą USG. W 1,4–1,9% przypadków w następstwie kordocentezy może dojść do poronienia. Jakie badania w ciąży i kiedy? Kalendarz badań w ciąży Kalendarz badań w ciąży został przygotowany na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia i według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. W jego myśl pierwsze badania powinny zostać wykonane do 10. tygodnia ciąży. Badania do 10. tygodnia ciąży Badania obowiązkowe: Grupa krwi i Rh Przeciwciała Rh Badania cytologiczne Morfologia krwi Badanie ogólne moczu Badanie stężenia glukozy (pomiar cukru we krwi na czczo) Przeciwciała anty-HIV Pomiar ciśnienia Badanie antygenu HBs Badanie ginekologiczne (badanie położnicze). Kobieta powinna otrzymać informację o możliwości wykonania badań w kierunku wad uwarunkowanych genetycznie Badanie piersi Wzrost Waga ciała Badanie czystości pochwy przeciwciała odpornościowe do antygenów krwinek czerwonych (odczyn Coombsa) badanie glukozy we krwi na czczo badanie VDRL (badanie profilaktyczne w kierunku kiły badanie w kierunku HCV, toksoplazmozy (IgG i IgM) oraz różyczki badanie cytologiczne, o ile nie było wykonane w ciągu ostatnich 6. miesięcy oznaczenie poziomu TSH Kalendarz badań w ciąży: 11. - 14. tydzień Badania obowiązkowe: Badanie ultrasonograficzne (USG) Badanie moczu Pomiar ciśnienia Badanie ogólne Waga ciała Badania obejmują również morfologię krwi oraz jeśli nie robiłaś wcześniej: Cytologię Przeciwciała anty-HIV test podwójny – PAPP-A + β-HCG (badanie w kierunku wad uwarunkowanych genetycznie) W przypadku wysokiego ryzyka trisomii powinna być zaproponowana kobiecie amniopunkcja, a w przypadku pośredniego ryzyka nieinwazyjne badanie wolnego płodowego DNA (cffDNA), które jest jednak badaniem nierefundowanym. Kalendarz badań w ciąży - 15. a 20. tydzień ciąży Badania obowiązkowe: Morfologia krwi Badanie ogólne moczu Pomiar ciśnienia Badanie ogólne Waga ciała Badanie czystości pochwy oraz jeśli nie robiłaś wcześniej: Cytologia Przeciwciała anty-HIV test potrójny – β-HCG, estriol, AFP (badanie w kierunku wad uwarunkowanych genetycznie) Kalendarz badań w ciąży: 21. - 26. tydzień ciąży Badania obowiązkowe: Badanie USG. Celem badania jest ocena budowy płodu pod kątem występowania wad wrodzonych. Poziom cukru we krwi na czczo test obciążenia glukozą: badanie stężenia glukozy po doustnym podaniu 75g glukozy (tzw. krzywa cukrowa w ciąży) Pomiar ciśnienia Badanie ogólne Waga ciała badanie ogólne moczu przeciwciała anty-D (anty-Rh) u kobiet z możliwym konfliktem serologicznym u kobiet z ujemnym wynikiem w I trymestrze – badanie w kierunku toksoplazmozy (IgM). oraz jeśli nie robiłaś wcześniej: Cytologia Przeciwciała anty-HIV Kalendarz badań w ciąży: 27. - 31. tydzień Badania obowiązkowe: Badanie USG Pomiar ciśnienia Badanie ogólne Waga ciała Wykonuje się także morfologię krwi i badanie moczu oraz jeśli nie robiłaś wcześniej: Cytologia Przeciwciała anty-HIV Kalendarz badań w ciąży: 32. - 35. tydzień Badania obowiązkowe: Ruchy płodu Tętno płodu Morfologia krwi Badanie moczu HBs Pomiar ciśnienia Badanie ogólne Badanie piersi Waga ciała Badanie czystości pochwy Posiew z przedsionka pochwy i okolic odbytu w kierunku paciorkowców B-hemolizujących. Badania uzupełniające: VDRL HCV oraz jeśli nie robiłaś wcześniej: Cytologia Przeciwciała anty-HIV 36. lub 37. tydzień Badania obowiązkowe: Ruchy płodu Tętno płodu Morfologia krwi Badanie moczu Pomiar ciśnienia Badanie ogólne Waga ciała Badanie czystości pochwy Badania uzupełniające: Przeciwciała toksoplazmozy oraz jeśli nie robiłaś wcześniej: Cytologia Przeciwciała anty-HIV W grupie kobiet ze zwiększonym ryzykiem populacyjnym lub indywidualnie ustalanym ryzykiem zakażenia: VDRL (kiła), HCV (zapalenie wątroby typu C). Kalendarz badań w ciąży: tydzień Pozostałe badania w ciąży wykonywane w 38. – 40. tygodniu ciąży to: 38. lub 39. tydzień Badania obowiązkowe: Ruchy płodu Tętno płodu Morfologia krwi Badanie moczu Pomiar ciśnienia krwi Badanie ogólne Waga ciała oraz jeśli nie robiłaś wcześniej: Cytologia Przeciwciała anty-HIV Po 40. tygodniu Badania obowiązkowe: Badanie USG KTG (podczas badania specjalne czujniki mierzą liczbę uderzeń serca dziecka i napięcie mięśnia macicy), Ruchy płodu Tętno płodu Pomiar ciśnienia Badanie ogólne Waga ciała oraz jeśli nie robiłaś wcześniej: Cytologia Przeciwciała anty-HIV
Żelazo warunkuje utrzymanie ciąży. Badania hormonalne – pomiar poziomu estradiolu i progesteronu, a także prolaktyny, jeśli planujesz potomstwo. Bardzo często u 30-latek efektem stresu jest niedomiar prolaktyny, co uniemożliwia w wielu przypadkach zajście w ciążę. Test różyczkowy – określa poziom przeciwciał różyczki
Tak naprawdę nie istnieją wytyczne w zakresie zalecanych badań na tym etapie. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca jednak, aby oznaczyć miano p/ciał przeciwko Toxoplazmozie w klasie IgM I IgG jeszcze przed poczęciem, aby wykluczyć świeże zarażenie tym powszechnym pierwotniakiem, które może negatywnie wpływać na rozwijający
kalendarz badań usg w ciąży
